Art Talk: Amber veel
WAAR EINDIGT HET LICHAAM
EN BEGINT HET UNIVERSUM?
Ik heb het gevoel dat lezers midden in ons gesprek mogen vallen. Zonder de logica van een introductie. Je begint te lezen en BAM! Nu zit je in de ruimte van Amber Veel…
Er is een patroon dat mijn werk in onderzoek zou blijven hangen, geen ‘klapstukken’ voortbrengt. Dat hoorde ik op de Rietveld academie al, en ik bemerk dat nog steeds in mijn werkproces. Maar daarin schuilt voor mij de kern. Ik composteer.
Leg dat eens uit, vanuit artistiek onderzoek composteren?
Composteren, in de natuur de overgang van één staat van zijn naar de volgende. Het duurt een periode voordat dat omgezet is. Je kunt er niet constant bij gaan zitten kijken. Het gaat over andere tijdschalen. Deze onttrekken zich enigszins aan de fysieke waarneming. Daar wil ik vorm aan geven, bewustzijn in krijgen.
Een haag die misschien al 80 jaar bestaat, die snoei ik, en de takken worden weer compost waaruit de groei van de heg kan worden gevoed. Het gaat om een ander soort levenscyclus.
“Hoe een courgetteplant zich aan het eind van het seizoen weer langzaam overgeeft aan de aarde.”
‘Klapstukken’ zijn niet de kern van wat jij doet, maar je hebt wel degelijk op zichzelf staand werk.
Natuurlijk. Zoals met de werken vanuit het ambachtelijke leerlooien, een begrijpbaar en mooi proces. Maar het gaat me niet om de huid uiteindelijk. Maar over het proces van vergaan, conserveren, vernieuwen.
Het zijn de markeringspunten binnen mijn onderzoek. Ze representeren de levenskracht binnen het hele werk. Het gaat daarmee voorbij aan het maken van een artistiek ‘eind’ product. Juist wat eraan vooraf gaat, of wat er zich aan onttrekt vind ik interessant. Dus dat hele proces om tot een bepaald markerings-punt te komen, in de vorm van een fysiek gematerialiseerd kunstwerk.
En dat kan vele vormen aannemen?
Tekenen vind ik nu heel prettig. Bij de Royal Drawing School in Londen heb ik een botanische plant/time workshop gevolgd. Planten hebben eigen tijdsindeling. Hoe vang je die tijdschaal in een vorm?
Wij leven zeg maar 80 jaar 24 uur, dat lijkt een lineaire aangelegenheid, daarna is het uit. Maar een boom toont een ander soort cyclus. Ik las laatst de zin ‘Ontbinden is verbinden’ Dat wekt mijn nieuwsgierigheid. Zo’n doodgaande courgetteplant die zich aan het eind van het seizoen langzaam overgeeft aan de aarde. Ik zie dan dat er in zo’n afstervend blad een spinnetje woont, en er ligt een rottende vrucht naast. Dat is voor mij zo kloppend, een tijdschaal waarin ik me graag in bevind.
“Juist wat er aan vooraf gaat of
wat er zich aan onttrekt vind ik interessant”
Dat onderzoekende werk gaat dus steeds door. En je brengt voorlopige conclusies naar buiten.
Ja, de laatste tijd schrijf ik ook veel, dat lijkt erbij te horen maar is nog wennen voor mezelf. Het zijn nu meer kleine notities eigenlijk. Soms zet ik ze op Instagram, meer terloops.
Ik verzamel altijd al veel, en daar reageer ik dan weer op. Een stuk hout dat op een bot lijkt, daar klei ik dan weer een stuk aan vast, waarmee ik een grensgebied zoek. Is het hout, is het bot?
Je werkt ook met het conserveren van dieren. Je hebt een duurzame plantaardige manier van leerlooien ontwikkeld en werkt met road kills of dieren die geslacht zijn voor andere doeleinden.
Ik wil iets conserveren van die dieren en daar een fysieke nabijheid in zoeken. Door iets van dat dier op je huid te dragen of bij je te houden, geef je erkenning aan dat dier. Ik onderzoek de vele lagen daarin.
Ze zijn zo makkelijk weg uit ons bewustzijn.
Ja, en ook de manier waarop een dier gedood is. Ik heb een perkament van een edelherthuid, daar zie je een gat in van een schot waarmee het dier getroffen werd. Dat heeft dan zo’n prominente plek in zo’n huid.
Een Ierse collega kunstenaar die een vis wist te vangen met een speer. Deze werd ambachtelijk gerookt, en natuurlijk zat dat speergat nog in het filet. Hij vond het moeilijk om daar afstand van te doen, en dat begrijp ik heel goed. Dat hele ritueel waarbij juist dat gat zo wezenlijk is.
Want waar gaten in lichamen ontstaan, zo rauw en pijnlijk, dat is een portaal waardoor je naar een andere kant gaat, een andere werkelijkheid of dimensie. Ook met het snijden in een huid, zo ingrijpend en invasief. Gewelddadig. Bataille heeft het dan over transgressie. Een invasieve activiteit om een bepaalde grens over te gaan. Hoe ver kun je daarin gaan? Wat kun je erin beleven? Wanneer kun je nog terug en wanneer niet?
Zelfs bij migraine aanvallen ontstaat er zo’n gat in mijn zicht. Het ondergaan van een transmutatie, van de ene naar een andere realiteit.
Met uiteindelijk de dood als ultiem portaal?
Het rauwe van zo’n gat tussen de dimensies intrigeert me. Je kunt er een soort kennis of respect in vinden, en ook: waar stopt het één en waar begint het ander? Helemaal bij het slachten van een dier. Je transporteert het dier eerst de dood in, en vervolgens eet je het vlees van die kip om jezelf te voeden. Die cirkel heeft een bizarre schoonheid maar zeker zo rauw en pijnlijk. Dat kan me echt onder mijn huid kruipen.
In Keltische en Noorse mythologie kennen ze de Selkie, noordelijke volken die zowel zeehond als mens waren, waar ligt de grens? Binnen inheemse culturen kennen we het gebruiken van dierenhuiden om samen te vallen met dat dier. Ik herken die behoefte.
“Loop ik weer met een dode mol in mijn
brillenkoker door de Jumbo”
Rauwe randen
Ik kan mij voorstellen dat jou werk nog wel eens reacties kan oproepen bij dierenactivisten.
Voor een tentoonstelling in Boymans van Beuningen had ik van konijnen knuffels gemaakt, om ze opnieuw te kunnen liefhebben. Er zijn mensen die dat als oneerbiedig ervaren. Daar waren ze bij het museum ook wel wat huiverig voor. Maar ondanks de vele bezoekers is er toch geen negatieve reactie op gekomen.
Protesteren bij kunst is misschien ook wel de verkeerde plek. Prikkelende werken spiegelen veel van onze onbewuste collectieve keuzes en aannames, onze blinde vlekken. Het omgaan met vergankelijkheid en dood blijkt pijnlijk. Jij begeleid op een bepaalde manier het denken daarover.
Nou ja, een ervaring daarvan. Je kunt als troost een cosmetische vorm van zelfzorg toepassen, met medicatie, of met yoga en geurkaarsen en allerhande zelfhulp. Maar kijk ook eens naar de wereld om je heen. Zelfzorg is niet alleen voor onszelf zorgen, maar ook voor het dier, voor de kip én de haan en voor planten en bomen.
Met elkaar zijn we een ecologisch systeem, als je daar niet zorgvuldig mee omgaat doe je jezelf uiteindelijk tekort. Het is een ander soort denken. Een grotere tijdschaal en meer systemisch. Het speelt zich niet alleen af in het hier en nu van een 24 uurs economie. Het gaat over zorgdragen voor het geheel, vanuit een ander perspectief.
Zorgdragen, toch veelal een waarde die we economisch minder zijn gaan waarderen en die we als een vrouwelijke waarde beschouwen.
Vrouwen begeleidden traditioneel ook vaak het leven in komen en via de dood weer verlaten. De geboorte of doods-Doula, als poort bewaker. Ik ben geïnteresseerd in het ritueel van die transitie, van blad naar aarde. Maar ook naar de rand ervan, de huid. Als kunstenaar zoek ik mijn weg daarin. Soms als beeldenmaker, soms als schrijver soms werkend in mijn tuin. Daar zit eigenlijk geen onderscheid, het komt allemaal vanuit dezelfde intentie.
Het is misschien ook wel vrij recent om dat onderscheid te maken? Ooit had je natuurfilosofen, die deden van alles. Universele mensen die de natuur als kennisbron hadden en dat in medische kennis als arts, als architect, jurist of als beeldend kunstenaar vertaalden. Allemaal in één persoon.
Als het je lukt om altijd in zo’n sterke energie te blijven. Soms wankelt mijn overtuiging in zo’n gefragmenteerde werkelijkheid. Zo werk ik dus ook graag, een tafel vol puzzelstukken. Allemaal werken die lijken op archeologische vondsten. Op scherven.
Een multi dimensioneel oeuvre.
De overgang tussen verschillende dimensies. Bestaan en vergaan en je daarmee verbinden. Het gaat over het snijden door landkaarten en over tijdreizen. Ik verzamel ontzettend veel in de natuur en verwerk die informatie. Al tekenend, preparerend, samenstellend. Al die stukken samen, zodra je dat onderliggende gevoel goed benoemd lijkt de betovering verdwenen.
Het is de pauze tussen de hartslagen in, de tijd tussen twee ademhalingen die me interesseert.
Meer over Amber Veel
Lees meer over het werk en leven van Amber op haar website Taxidermic Laboratory en via haar account op Instagram.
Beeldmateriaal is van Amber Veel, portret door Elisabeth Lanz Fotografie.